Stan prawny na 1 września 2009 r.Książka Zasady ustroju III Rzeczypospolitej Polskiej dotyczy nie tylko politycznej organizacji państwa i systemu organów władzy publicznej oraz ich klasycznych atrybutów. Autorzy prezentują problematykę prawnokonstytucyjną przez pryzmat najważniejszych rozstrzygnięć normatywnych, czyli zasad wynikających z obowiązującej Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r., ujętych w trzech grupach, dotyczących statusu jednostki, ustroju państwa i systemu prawa.Omówione w nich zostały fundamentalne zasady konstytucyjne, takie jak: prawa człowieka, zasady republikańskiej formy państwa, państwa prawa, suwerenności narodu, podziału i równowagi władz, niezawisłości sędziowskiej i niezależności sądów czy hierarchicznego systemu źródeł prawa.Publikacja nie stanowi tradycyjnie pojmowanego podręcznika ani komentarza do Konstytucji, jest natomiast prezentacją podstawowych zagadnień polskiego systemu konstytucyjnego, analizowanych niejednokrotnie dość szczegółowo, w ich szerszym kontekście ustrojowym.Adresaci:Opracowanie niniejsze może być użyteczną pomocą zarówno dla studiujących prawo, administrację, politologię i inne kierunki, jak i dla osób interesujących się życiem publicznym Polski bądź czynnie uczestniczących w nim.
|
Wykaz skrótów Od Autorów Część I Wprowadzenie Rozdział pierwszy Pojęcie i klasyfikacja zasad ustrojowych Literatura Rozdział drugi Ogólna charakterystyka ustroju państwa 1. Specyfika rozdziału I Konstytucji RP 2. Ustrój polityczny i społeczno-gospodarczy 3. Ponadpozytywne normy społeczne Literatura Część II Status jednostki Rozdział pierwszy Zasada przyrodzonej godności człowieka 1. Pojęcie i rozwój idei godności 2. Godność człowieka w prawie międzynarodowym 3. Godność człowieka według Konstytucji RP 4. Godność w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego Literatura Rozdział drugi Zasada prawa człowieka do życia 1. Uwagi wstępne 2. Konstytucyjna ochrona życia 3. Ochrona życia w systemie prawnym 4. Ustawowa reglamentacja ochrony życia nasciturusa 5. Linia orzecznicza Trybunału Konstytucyjnego 1[zasłonięte]997-20 Literatura Rozdział trzeci Zasada równości wobec prawa 1. Uwagi wstępne 2. Pozytywna i negatywna strona równości 3. Równość jako prawo podmiotowe 4. Równość a sprawiedliwość społeczna w orzecznictwie TK Literatura Rozdział czwarty Zasada ochrony wolności i praw człowieka 1. Uwagi wstępne 2. Pojęcie i klasyfikacje wolności i praw 3. Konstytucyjne klauzule ograniczające 4. Konstytucyjne środki ochrony wolności i praw 4.1. Prawo do sądu 4.2. Prawo do wynagrodzenia szkody 4.3. Skarga konstytucyjna 4.4. Rzecznik Praw Obywatelskich Literatura Część III Ustrój państwa Rozdział pierwszy Zasada republikańskiej formy państwa 1. Uwagi wstępne 2. Rzeczpospolita jako dobro wspólne 3. Ustrój demokratyczny Rzeczypospolitej 4. Idea prawa i odpowiedzialności w republice 5. Obywatelstwo polskie i status cudzoziemców 6. Symbole Rzeczypospolitej i język polski Literatura Rozdział drugi Zasada państwa prawa 1. Uwagi wstępne 2. Rechtsstaat - prekursorzy, ewolucja 3. Materialne i formalne rozumienie państwa prawa 4. Kompleksowe ujęcie państwa prawa 5. Recepcja Rechtsstaat do polskiego prawa konstytucyjnego 6. Pryncypia państwa prawa 6.1. Obowiązywanie prawa 6.2. Legalizm 6.3. Postulaty formalne 6.3.1. Podział władzy 6.3.2. Konstytucjonalizm i jego gwarancje 6.3.3. Pewność prawa 6.3.4. Zakaz retroakcji i ochrona praw nabytych 6.3.5. Proporcjonalność prawa 6.3.6. Vacatio legis 6.3.7. Demokracja 6.4. Postulaty materialne 6.4.1. Odzwierciedlanie w treści prawa akceptowanego społecznie systemu wartości opartego na prawie naturalnym 6.4.2. Respektowanie i ochrona podstawowych wolności i praw człowieka 6.4.3. Urzeczywistnianie zasad sprawiedliwości społecznej Literatura Rozdział trzeci Zasada suwerenności narodu 1. Uwagi wstępne 2. Modele realizacji suwerenności 2.1. Demokracja przedstawicielska 2.2. Formy demokracji bezpośredniej 3. Pluralizm polityczny 3.1. Członkostwo w partiach politycznych 3.2. Zasady tworzenia i działania partii politycznych 3.3. Finansowanie partii politycznych 3.4. Partie polityczne na poziomie europejskim Literatura Rozdział czwarty Zasada podziału władzy i równowagi władz 1. Istota i rys historyczny zasady 2. Zasada podziału władzy w polskich konstytucjach 3. Dualizm władzy wykonawczej 4. Incompatibilitas 5. Polski system rządów Literatura Rozdział piąty Zasada dwuizbowości parlamentu 1. Uwagi wstępne 2. Restytucja Senatu w 1989 r. 3. Dwuizbowość na gruncie Konstytucji z 1997 r. 4. Zgromadzenie Narodowe Literatura Rozdział szósty Zasada niezawisłości sędziowskiej i niezależności sądów 1. Uwagi wstępne 2. Niezawisłość sędziowska 3. Niezależność sądów 4. Wymiar sprawiedliwości 5. Struktura organizacyjna władzy sądowniczej 5.1. Sąd Najwyższy 5.2. Sądy powszechne 5.3. Sądy administracyjne 5.4. Sądy wojskowe 5.5. Trybunał Konstytucyjny 5.6. Trybunał Stanu 6. Krajowa Rada Sądownictwa Literatura Rozdział siódmy Zasada decentralizacji władzy publicznej 1. Uwagi wstępne 2. Decentralizacja i jej granice 3. Samorząd terytorialny 4. Samorząd zawodowy Literatura Rozdział ósmy Zasada autonomii, niezależności i współpracy między państwem, kościołami i związkami wyznaniowymi 1. Uwagi wstępne 2. Współczesne systemy relacji państwo - Kościół 2.1. Państwa wyznaniowe 2.2. Państwa świeckie 2.3. Państwa ateistyczne 3. Państwo polskie a kościoły i związki wyznaniowe przed 1997 r. 4. Relacje państwa, kościołów i innych związków wyznaniowych na gruncie Konstytucji RP z 1997 r. 4.1. Równouprawnienie kościołów i związków wyznaniowych 4.2. Bezstronność władz państwowych wobec przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych 4.3. Zasada poszanowania autonomii i niezależności 4.4. Zasada współdziałania 4.5. Formy regulacji stosunków między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi Literatura Rozdział dziewiąty Zasada społecznej gospodarki rynkowej 1. Uwagi wstępne 2. Idee społeczno-gospodarcze przed II wojną światową 3. Niemiecka myśl społeczno-gospodarcza po II wojnie światowej 4. Społeczna gospodarka rynkowa w ujęciu ordoliberalnym 4.1. Ordoliberalne pryncypia społecznej gospodarki rynkowej 4.2. Interwencjonizm a ordoliberalna (społeczna) gospodarka rynkowa 5. Recepcja koncepcji społecznej gospodarki rynkowej do polskiego prawa konstytucyjnego 5.1. Wolność działalności gospodarczej 5.2. Własność prywatna 5.3. Solidarność, dialog i współpraca partnerów społecznych Literatura Część IV System prawny Rozdział pierwszy Zasada hierarchicznego systemu źródeł prawa 1. Uwagi wstępne 2. Istota zasady hierarchiczności 3. Akty prawa powszechnie obowiązującego 3.1. Konstytucja 3.2. Ustawa 3.3. Umowy międzynarodowe 3.4. Prawo stanowione przez organizację międzynarodową 3.5. Rozporządzenia 3.6. Akty prawa miejscowego 3.7. Rozporządzenia prezydenta z mocą ustawy 4. Akty prawa wewnętrznie obowiązującego 5. Ogłaszanie aktów prawnych Literatura Rozdział drugi Zasada nadrzędności Konstytucji 1. Konstytucja i jej nadrzędność 2. Stosowanie Konstytucji przez sądy 3. Gwarancje nadrzędności Konstytucji 4. Nadrzędność Konstytucji a model prawa europejskiego Literatura Rozdział trzeci Zasada przestrzegania prawa międzynarodowego 1. Uwagi wstępne 2. Źródła prawa międzynarodowego 2.1. Umowa międzynarodowa 2.2. Zwyczaj międzynarodowy 3. Stosunek prawa międzynarodowego do prawa wewnętrznego państw 4. Przestrzeganie prawa międzynarodowego jako zasada konstytucyjna 5. Umowy międzynarodowe w polskim porządku prawnym Literatura |