Zasada proporcjonalności, najważniejsza ogólna zasada prawa wspólnego rynku, pojawia się w niemalże każdym orzeczeniu dotyczącym swobód rynku wewnętrznego. Stanowi ona podstawowe kryterium badania zgodności z prawem wspólnotowym ograniczeń tych swobód, przyjmowanych przez państwa członkowskie ze względu na szeroko rozumiany interes publiczny. Od dnia 1 maja 2004 r. Polska jest krajem członkowskim Unii Europejskiej, a jej obywatele są beneficjantami podstawowych swobód rynku wewnętrznego. Polskie regulacje przewidujące odstępstwa od swobód przepływu są zaskarżane do sądów krajowych, zobowiązanych rozstrzygać o ich legalności. Poznanie mechanizmów działania zasady proporcjonalności ma zatem doniosłe znaczenie dla praktyków prawa.

Wykaz skrótów
Wstęp
Część I Ogólna charakterystyka zasady proporcjonalności i swobód rynku wewnętrznego WE
Rozdział 1 Zasada proporcjonalności jako ogólna zasada prawa
1.1._Uwagi wstępne
1.2._Szczególny charakter zasady proporcjonalności
1.2.1._Neutralność
1.2.2._Elastyczność
1.3._Funkcja zasady proporcjonalności w poszczególnych dziedzinach prawa
1.4._Zasada proporcjonalności jako wyraz odejścia od pozytywizmu prawniczego
1.4.1._Przesunięcie od lex do ius
1.4.2._Wpływ zasady proporcjonalności na relacje między władzą prawodawczą a sądowniczą
1.5._Proporcjonalność w systemach prawnych wybranych państw członkowskich
1.5.1._Republika Federalna Niemiec
1.5.2._Republika Francuska
1.5.3._Zjednoczone Królestwo
1.5.4._Polska
1.6._Proporcjonalność w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności
1.7._Podstawy prawne zasady proporcjonalności w prawie wspólnotowym
1.7. 1._Proporcjonalność działań instytucji wspólnotowych
str.7 1
1.7. 2._Proporcjonalność działań państw członkowskich
str.8 0
1.7. 3._Zasada proporcjonalności w przyszłych traktatach reformujących Unię Europejską
str. 8 0
Rozdział 2 Swobody rynku wewnętrznego WE oraz dopuszczalność ich ograniczania
2.1._ Pojęcie rynku wewnętrznego
2.2._ Pojęcie swobód
2.2.1._Fundamentalny charakter swobód
2.2.2._Skutek bezpośredni przepisów statuujących swobody
2.2.3._Adresaci przepisów statuujących swobody
2.3._Wyjątki od swobód
2.3.1._Klauzule derogacyjne przewidziane w Traktacie ustanawiającym Wspólnotę Europejską
2.3.2._Wyjątki wynikające z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości - wymogi konieczne
2.3.2.1._Doktryna wymogów koniecznych w swobodzie przepływu towarów
2.3.2.2._Stosunek wymogów koniecznych do art. 28 i 30 TWE
2.3.2.3._Doktryna wymogów koniecznych w swobodach przepływu osób, usług i kapitału
2.4._Pojęcie środka państwowego ograniczającego swobody rynku wewnętrznego
2.4.1._Charakter prawny środka
2.4.2._Zakres pojęcia organu państwowego wydającego środek
2.5._Etapy kontroli legalności środka ograniczającego swobody
2.5.1._Występowanie harmonizacji na poziomie wspólnotowym
2.5.1.1._Podział kompetencji między Wspólnotę Europejską a państwa członkowskie
2.5.1.2._Podział kompetencji jako uzasadnienie dopuszczalności wyjątków od swobód
2.5.1.3._Charakter prawny uprawnień państw członkowskich do przyjmowania wyjątków od swobód
2.5.2._Ograniczenie swobody
2.5.2.1._Definicja ograniczenia swobody przepływu towarów
2.5.2.2._Zawężenie definicji ograniczenia swobody przepływu towarów
2.5.2.3._Definicja ograniczenia swobód przepływu osób, usług i kapitału
2.5.2.4._Problem zastosowania orzeczenia Keck i Mithouard do swobód przepływu osób, usług i kapitału
2.5.2.5._Niestosowanie reguły de minimis
2.5.3._Uzasadnienie interesem publicznym
2.5.3.1._Podmiot uprawniony do zdefiniowania interesu publicznego państwa członkowskiego
2.5.3.2._Wymóg niegospodarczego charakteru interesu
2.5.3.3._Szczególne wymogi dotyczące interesu publicznego w swobodzie przepływu osób
2.5.4._Proporcjonalność środka
2.6._Pozostałe wyjątki traktatowe
Część II Zróżnicowanie intensywności badania proporcjonalności przez Trybunał Sprawiedliwości - przyczyny i przejawy
Rozdział 3 Czynniki wpływające na zróżnicowanie intensywności badania proporcjonalności
3.1._Uwagi wstępne
3.1.1._Rola zasady proporcjonalności w rynku wewnętrznym WE
3.1.2._Zróżnicowana intensywność kontroli proporcjonalności
3.2._Ogólna charakterystyka czynników wpływających na intensywność badania proporcjonalności
3.3._Czynniki związane z interesem wspólnotowym
3.3.1._Waga swobód
3.3.2._Stopień naruszenia swobody
3.3.2.1._Wyłączenie swobody
3.3.2.1.1._Wydalenie z terytorium jako najpoważniejsza forma ograniczenia swobód przepływu
3.3.2.1.2._Podstawowe cechy środka przesądzające o jego nieproporcjonalności
3.3.2.1.2.1._Zbyt duży stopień ogólności zakazu
3.3.2.1.2.2._Bezwzględność zakazu
3.3.2.1.2.3._Brak konsekwencji w traktowaniu danego zjawiska
3.3.2.1.3._Konsekwencje procesowe wyłączenia swobody
3.3.2.2._Częściowe ograniczenie swobody
3.3.3._Równoczesne naruszenie prawa podstawowego
3.4._Czynniki związane z interesem publicznym państwa członkowskiego
3.4.1._Podejrzenie, że cel nie jest rzeczywisty
3.4.2._Rodzaj interesu krajowego - obiektywna waga
3.4.2.1._ Ochrona praw podstawowych
3.4.2.2._ Bezpieczeństwo publiczne
3.4.2.3._ Moralność publiczna
3.4.2.4._ Porządek publiczny
3.4.3._Rodzaj interesu krajowego - subiektywna waga
3.4.4._Stopień uwspólnotowienia danej materii
3.4.5._Stopień pewności badań naukowych
3.5._Czynniki pozaprawne wskazywane w doktrynie
3.6._Czynnik neutralny dla badania proporcjonalności
Rozdział 4 Przejawy różnej intensywności badania proporcjonalności
4.1._Uwagi wstępne
4.2._Wybór testu proporcjonalności
4.2.1._Odpowiedniość
4.2.2._Konieczność
4.2.2.1._Wybór najmniej obciążającej alternatywy
4.2.2.2._Unikanie podwójnego obciążenia
4.2.3. Proporcjonalność sensu stricto
4.2.3.1._Wybór poziomu ochrony danego interesu
4.2.3.1.1._Ochrona konsumenta
4.2.3.1.2._Ochrona środowiska
4.2.3.1.3._Hazard
4.3._Rozkład ciężaru dowodu
4.4. Kto stosuje zasadę proporcjonalności w sprawach z art. 234 TWE - Trybunał czy sąd krajowy
4.4.1._Przypadki, w których Trybunał pozostawia ocenę sądowi krajowemu
4.4.2._Przypadki, w których Trybunał sam przesądza kwestię proporcjonalności
4.4.2.1._Uznanie środka za nieproporcjonalny
4.4.2.2._Uznanie środka za proporcjonalny
Zakończenie
Spis literatury
Spis orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnoty Europejskiej