Od autora 7
Ważniejsze oznaczenia 9
Wprowadzenie 13

1. Magnetyzm ziemski 23

1.1. Współrzędne układu magnetycznego Ziemi 23
1.2. Parametry pola magnetyzmu ziemskiego 28
1.3. Zmiany elementów magnetyzmu ziemskiego 32
1.4. Oznaczenia deklinacji na mapach nawigacyjnych 34

2. Magnetyzm okrętowy 36

2.1. Właściwości magnetyczne stali okrętowej 36
2.2. Rodzaje magnetyzmu okrętowego 36
2.3. Rozkład siły natężenia pola magnetyzmu okrętowego na trzy składowe: P, Q, R 39
2.4. Typy stali miękkiej w kadłubie statku 42
2.5. Pojęcie współczynnika siły ustawiającej różę kompasową na północ w odniesieniu do kompasu zainstalowanego na statku 46
2.6. Równania Poissona 46

3. Dewiacja półokrężna 50

3.1. Dewiacja kompasu magnetycznego na statku nieprzechylonym 50
3.2. Siły wywołujące dewiację statku nieprzechylonego 51
3.3. Całkowita dewiacj a półokrężna na statku nieprzechylonym 60

4. Dewiacja ćwierćokrężna i stała 61

4.1. Dewiacja typu D wywołana poziomą stalą miękką symetryczną 61
4.2. Analiza dewiacji ćwierćokrężnej typu D 64
4.3. Dewiacje typuE i A wywołane poziomą stalą miękką niesymetryczną 66

5. Obliczanie podstawowych współczynników dewiacji statku nieprzechylonego 71

5.1. Wzór Archibalda Smitha - suma dewiacji statku nieprzechylonego 71
5.2. Obliczanie przybliżonych wartości współczynników dewiacji 73
5.3. Zmiana wartości współczynników dewiacji wraz ze zmianą szerokości magnetycznej 77
5.4. Określanie współczynników A.] i X2 80

6. Dewiacja przechyłowa 82

6.1. Przyczyny powstawania dewiacji przechyłowej 82
6.2. Dewiacja przechyłowa wywołana działaniem magnetyzmu zainduko-wanego w sztabach stali miękkiej 84
6.3. Całkowita dewiacja przechyłowa na statku przechylonym 86

7. Budowa, działanie i badania kompasów magnetycznych 88

7.1. Wstępne wiadomości o kompasie magnetycznym 88
7.2. Budowa kompasów magnetycznych 89
7.3. Układ pomiarowy 93
7.4. Zasady pracy układu pomiarowego 97
7.5. Kociołki kompasowe 99
7.6. Szafki kompasowe 102
7.7. Badanie kompasów 104

8. Układy przekaźnikowe wskazań kompasów magnetycznych 108

8.1. Ogólna zasada działania systemów przekaźnikowych 108
8.2. Warunki stawiane systemowi zdalnego przekazywania wskazań kompasów magnetycznych 109
8.3. Klasyfikacja układów zdalnego przekazywania wskazań kompasów magnetycznych 109
8.4. Zdalne przekazywanie kursu w systemie Kelvina - Hughesa 110

9. Kompensacja dewiacji kompasu 113

9.1. Zasady kompensacji dewiacji 113
9.2. Rodzaje sztab stalowych i magnesów kompensacyjnych oraz kolejność ich umieszczania w pobliżu kompasu 113
9.3. Matematyczne uzasadnienie kompensacji dewiacji 118
9.4. Uzasadnienie kompensacji dewiacji przechyłowej 119
9.5. Metody kompensacji dewiacji statku nieprzechylonego 122
9.6. Kompensacja deflektorem dewiacji statku nieprzechylonego 125
9.7. Zmiana dewiacji w zależności od szerokości magnetycznej 128
9.8. Obliczanie zmiany wartości współczynnika dewiacji półokrężnej B2 po zmianie szerokości magnetycznej 129
9.9. Określenie wartości współczynnika pionowej stali miękkiej typu c na podstawie zmian dewiacji półokrężnej po zmianie szerokości magnetycznej 131
9.10. Wpływ ładunków na zmiany dewiacji kompasów magnetycznych 132

10. Określanie dewiacji kompasów magnetycznych 135

10.1. Przyczyny zmian dewiacji kompasu 135
10.2. Przygotowanie statku do procesu określania dewiacji kompasów 135
10.3. Praktyczne określanie dewiacji kompasu magnetycznego 136
10.4. Określanie dewiacji przez porównanie namiarów w czasie przejścia przez nabieżnik o znanym kierunku 138
10.5. Określanie dewiacji z porównania namiarów na odległy obiekt stały 140
10.6. Określanie dewiacji przez porównanie namiarów na ciała niebieskie 146
10.7. Określanie dewiacji kompasu magnetycznego przez porównanie z żyro-kompasem o znanej poprawce 150
10.8. Określenie dewiacji deflektorem ... 152
10.9. Wykorzystanie wzoru Archibalda Smitha do określania tabelki dewiacji na podstawie obserwacji dewiacji na ośmiu głównych kursach 154
10.10. Określanie błędów wskazań kompasów okrętowych przy wykorzystaniu systemów satelitarnych 155
10.11. Uwagi praktyczne dotyczące posługiwania się kompasem magnetycznym na statku 158

11. Usytuowanie kompasu magnetycznego na statku 159

11.1. Obj awy złej pracy niewłaściwie umiej scowionego kompasu 159
11.2. Metody ustalania prawidłowego miejsca instalacji kompasu 159
11.3. Instalacj a kompasów magnetycznych na statkach w świetle przepisów 161

Załączniki

Załącznik 1. Podstawowe jednostki magnetyzmu 163
Załącznik 2. Podstawa matematyczna określania ścisłej wartości dewiacji kompasu na statku nieprzechylonym 164
Załącznik 3. Dewiaskop 167
Załącznik 4. Formularz do obliczania współczynników dewiacj i 171
Załącznik 5. Wybrane terminy angielsko-polskie podane w międzynarodowej normie ISO 1069 z 1973 r 172
Załącznik 6. Kompasy magnetyczne - spełnienie wymagań i wyposażenie na statkach morskich. Zalecenia odnośnie do kompasów magnetycznych według Rezolucji IMCO A.383(X) z dnia
14.XI.1977r 175
Załącznik 7. Oświadczenie producenta lub importera {Statement of manufactureror importer) 180
Załącznik 8. Parametry techniczno-eksploatacyjne dla systemów zdalnego prze kazywania kierunku morskich kompasów magnetycznych {Marine Transmitting Magnetic Heading Devices - TMHD) 182
Załącznik 9 Pole magnetyczne Ziemi według WMM 185
Załącznik 10. Wykres zmian deklinacji magnetycznej 188

Literatura 189